Thi nchia tangixin ni xroon ji´i tenga nii thi thexin ni: naa) tsangini thi ndua ixin thi tato choo icha rajna; thi chujni tsangi ixin thi nche’e tsjé rajna ko kexreen nichja na ngigue’e na ko thi nu’e na; yoo) tjague na icha rajnanchjan ixin thi tangi na. Tsjee na kexreen tjaago na ixin icha tangi’a tsjunu’e na tsangin na ko ruthjue na ixin anto renthe kain thi tjaago na ngain tsjé rajna ko jañaa sinchjechjian na thi nchexin na icha xra ngain icha chia; nii) tsjee na thinoo juixin ngigue’e rajna icha renthe thi tsangi ni ngigue’e ni thi ni xraje’o otomangue (ñahñu, ngigua, mazateco y mixteco) ni totonaca (tutunakú), ni yutonahuas (náhuatl) ko icha ngigua, ngigua the’i thjee ni thi dikunxin ni kexreen nichja ná, kexreen guan ngigua ko kexreen banchegunda na ko jañaa tenchjianxin ni, sechon ko tsagi ni.

Thi ni che´e xra ngain nchia tangixin ni xroon, jitaxin ixin naa thi ruee ni ko tjaago ixin thi nchao tsangi ni ko tsangi ni sunde’e ni thi techunda ni ngata’a nunthe, ko kai ja jikininxin ni tjaago ni te’i bithikaon na naa chijni ko thi sinche’e ni ngakjeen naa rajna, kai thi dunde’e ni are naa thenga ni xraa ni rajna totonacapan. Dio rutsjenga’a ra ‘na ixin ja’a ra kjuengijna ni ra naa xra bachaxin ná, ko bacha thi yuxin tjsunthaon ni are kiai rajna Sasentjua ixin thi icha nu’e are nano yoo no ko theyaato. Kunixin ji’i jai techunda ná xra thengana (vainilla) naa thi chrjuin xrajni, naa xra ndagangi ná kuchee, naa thi chrjuin dundana ná ko nchao ruchana ná kataxin nunthe te ná, ko kai kexreen nchao senta ná thi chin tse nthaa.

Thi xrathe tsje ni nu’e ixin nunthe ko suntha ngain kain chujni. Ni nu’e kexreen tsu’en ngain thi tangixin ni xroon) “Thi xrathe tsjé thi nu’e ixin nunthe ko sunda ngain kain chujni ni bitu’en ixin ke xreen sinche’e ni xra are thexi’in ko are tsjexin, ko ni chjaa ko nchechjian na xroon renthe ngain thi tangi ni, thi ruee ni de I+D+i,  nchegatho ni kain thi nu’e ni chjee ni rajna, ko yaa icha sincherenthe ni ixin thi nche’e ni ko rajna sayee thi jian, ngain rajna ngain icha rajna ko guinxin nunthe.

Ngain kunithjao the yoo ngain nano yoo no theyaato inchin chujni tato choo ko nu’e, bayee naa xroon ixin thi jian binche’e, ni ndachro kexreen tsu’en tethangi xan ixin thi sinche’e ni nu’e tjaago jian ngain chjan. Nthi’i jii noo nunthe nchao tsje’e xan thi rinao xan: ko ji’i naa xroon renthe chundana ko sa’o, yoo thi chrjuin sikon ni ko tsekinin tsji thi renthe chundana, nii thi see tsunchrje’en ngain thi satsuan ni ngain rajna ngande’e, noo inchin chujni ko thi satsuan ni kain thi jii ngain nunthe. Xraa are ruchro ni ixin xra thi tjee ni, ni nchekuen chjan, ruee choo na tjaago na kanxin xroon nchechjian na ko tjee na ngakjan xroon.